Het Meerdimensionale belasting-belastbaarheidsmodel (het mdbb-model). Is jouw belasting in balans met je belastbaarheid?

Maak je geen zorgen; het heeft niets te maken met blauwe enveloppen. Het is een model dat is ontwikkeld omdat in de gezondheidszorg duidelijk werd dat enkel kijken naar, en behandelen van 'de klacht' heel vaak niet tot het verwachte herstel leidde dan wel zorgde voor herhaling van dezelfde klacht. Het in kaart brengen van de belasting en belastbaarheid ten aanzien van verschillende invalshoeken is van grote meerwaarde gebleken. In het Nederlands Tijdschrift voor fysiotherapie uit 1999 schreven Bernards et al er het volgende over:

"Het in 1990 binnen de fysiotherapie geïntroduceerde meerdimensionale belasting-belastbaarheidsmodel (mdbb-model) is een conceptueel, biopyschosociaal gezondsheidsmodel, waarin gezondheid wordt opgevat als een dynamisch evenwicht dat wordt gekenmerkt door lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden. Hierbij wordt de mens gezien als biopyschosociale eenheid als eenheid van lichaam en geest, in interactie met zijn omgeving, beschikkend over adaptieve eigenschappen waardoor hij zich kan aanpassen aan veranderende omstandigheden. Verstoringen in dit dynamisch evenwicht kunnen tot uiting komen in gezondheidsproblemen waarvoor mensen hulp inroepen. Het mdbb-model is ontwikkeld binnen de fysiotherapie als aanvulling op het tot nu toe gangbare, maar in een aantal gevallen ontoereikend biomedische model: conform de ontwikkelingen van een meer biopsychosociaal gerichte kijk op gezondheid op andere terreinen binnen de gezondheidszorg."

Wat houdt het een biopyschosociaal gezondsheidsmodel in de praktijk in?

Wanneer een dame bij komt met een klacht, benader ik deze altijd vanuit een biopsychosociale invals hoek. Zeker als (aanstaande) moeder zijn er op alle 3 de vlakken veel aspecten welke van invloed kunnen zijn en de klacht kunnen veroorzaken, verergeren dan wel voor vertraagd herstel dan wel herhaling (recidieven) van de klachten kunnen zorgen. Belangrijk dus om breder te kijken dan enkel en alleen naar de klacht.

1. Biologisch omdat je lijf verandert.

2. Psychologisch omdat je bezig bent met een transitie van vrouw naar zwangere vrouw naar bevallen vrouw en (opnieuw) moeder.

3. Sociaal omdat jouw rol in de maatschappij wellicht verandert of tenminste van jou vraagt hierover na te denken.

Naast het hebben van de laatste wetenschappelijke inzichten ten aanzien van de klacht en het herstel op cel- en weefselniveau, kan ik geen 'probleem' oplossen zonder ook naar jou als vrouw te kijken met alle interne en externe factoren als werk en omgeving welke invloed hebben op jou.

Hoe werk het dynamische evenwicht van belasting en belastbaarheid?

Belasting is wat je van je lichaam vraagt, terwijl je belastbaarheid is wat je lichaam aankan. Dit werkt als een weegschaal; als vraag (belasting) en aanbod (belastbaarheid) in evenwicht zijn, ben je in balans. Wanneer je belastbaarheid groter is dan de belastbaarheid, voelt het leven licht en verloopt het soepel. Als de belasting groter is dan de belastbaarheid, slaat de balans negatief uit en kun je het gevoel hebben dat je 'geleefd wordt'. Uiteraard willen we graag dat de weegschaal ten minste in evenwicht is, maar liever nog dat deze positief uitslaat naar de belastbaarheid. Je hebt dan dus meer energie dan je van je lichaam vraagt en hebt dus een beetje energie overschot voor wanneer het nodig is.

Het kannetje

Deze metafoor maakt op een heldere manier inzichtelijk hoe je lichaam met energie omgaat. Het draait uiteraard weer om de balans tussen belasting en belastbaarheid, maar bekeken vanuit een ander perspectief. Ik had natuurlijk een wijnglas of babyfles als metafoor kunnen gebruiken, maar een ouderwets kannetje leek me neutraler.

De ideale situatie

- Je begint de dag met een beetje geluk met een leeg kannetje, dankzij een goede nachtrust. De volle 100% energie welke je lichaam te bieden heeft (je belastbaarheid), is beschikbaar.

- Gedurende de dag vul je het kannetje met alles wat energie kost (de belasting), zowel fysiek als mentaal.

- Rustmomenten overdag compenseren een deel van de inspanning, en een goede nachtrust zorgt ervoor dat het kannetje volledig wordt geleegd.

- Zo kun je de volgende dag weer energiek beginnen, en begint het proces opnieuw.

Wanneer het dynamische evenwicht wordt verstoord 

Zwangerschaps of een jong gezin runnen heeft voor de meeste vrouwen effect op hun energiemanagement; Het is niet altijd te plannen hoeveel energie je nodig gaat hebben en door slechte nachten is je belastbaarheid lang niet altijd 100%.

Wanneer je een paar dagen merkt dat je het allemaal net aankunt is dat heus geen ramp; ons lichaam en onze geest is veerkrachtig en redt dat allemaal echt wel even. Het wordt anders wanneer je merkt dat je slechter in slaap komt, niet meer door kunt slapen en je ook overdag merkt dat je echt neerslachtig en futloos bent.

Hieronder een link naar een filmpje dat ik maakte wat het energie-verhaal met het metaforische kannetje visueel inzichtelijk maakt.

Laten we samen eens een dag doornemen en kijken wat het verschil is tussen het ideale scenario en een meer realistisch moeder-scenario.

Ideaal scenario Start van de dag Heerlijk! Je hebt een goede nacht gehad van zo'n 8 uur, waardoor je lichaam je kannetje helemaal heeft geleegd. Het is weer klaar om gevuld te worden met alles wat je die dag van jezelf verwacht en wilt. Fris en fruitig begin je aan de dag en kun je de energie gebruiken voor zowel fysieke als mentale activiteiten; oftewel vullen met de belasting.	Realistisch scenario   Start van de dag Helaas heb je niet zo goed geslapen; je lag te woelen of werd misschien wakker gehouden door voedingen of verdrietige kindjes. In dat geval is je lichaam niet in staat om het kannetje volledig te legen. Dit heeft tot gevolg dat er al een bodempje in zit wanneer je aan je dag begint.  Niet echt een prettige start van de dag.
Door de dag heen gaan we vullen Alle activiteiten dienen als vulling voor je kannetje. Aan het einde van de dag zou het ideaal zijn als er nog wat ruimte in het kannetje over is als reserve. Die reserve wordt regelmatig aangesproken, zodat je onverwachte belasting zonder problemen kunt opvangen. Denk aan een plotselinge wijziging in je strakke planning door een onverwachte luierwissel, een spontane verplichte vergadering of een gesprek dat meer tijd, aandacht en energie vergt. Wanneer je dit koppelt aan het eerder beschreven model van belasting en belastbaarheid, kun je zeggen dat de balans positief uitslaat voor je belastbaarheid ten opzichte van de belasting wanneer er sprake is van die kleine reserve. Je zit lekker in je vel.	Door de dag heen gaan we vullen Gedurende de dag vullen we ons kannetje. In veel gevallen zijn de activiteiten na een slechte nacht niet heel anders dan die na een goede nacht; de dagelijkse eisen veranderen niet vanzelf. Je fietst naar school of werk, plant je dag en volgt je agenda. Deze activiteiten stapelen zich bovenop de vulling die je al had door de niet-optimale nacht. In dit geval is er aan het einde van de dag geen sprake van een energie-reserve. De belasting is gelijk aan je belastbaarheid. Je hebt het gevoel dat je het allemaal net aan kunt. Wat ook kan is dat je begon met een frisse start, maar dat er veel onverwachts gebeurde: een lekke band waardoor je je planning om moest gooien en moest lopen, een kind dat ziek thuis blijft waardoor je je werk op een andere manier moet regelen etc.
Lekker slapen  Daarna is het tijd om weer lekker in je bed te kruipen. Heerlijk slapen, zodat je kannetje weer volledig geleegd wordt, en je de volgende dag weer straalt en barst van de energie.	Lekker slapen  Eindelijk, je mag je bed weer in. Hopelijk kun je op tijd onder de wol kruipen, zodat je wat extra uurtjes kunt pakken om morgen weer te zorgen voor een beetje reserve aan het einde van de dag, of op zijn minst om te voorkomen dat het kannetje overstroomt.

Conclusie van belasting versus belastbaarheid

1. Een ideale situatie is dit: aan het einde van de dag heb je nog wat energie over. Dit biedt een reserve voor wanneer je het nodig hebt. De balans tussen belasting en belastbaarheid valt dus positief uit voor de belastbaarheid; je zit waarschijnlijk lekker in je vel. Geweldig! 

2. De situatie voor veel ambitieuze vrouwen: aan het einde van de dag is alle energie verbruikt. De balans is nog net in evenwicht. Zorg ervoor dat je op dat moment je belasting vermindert of je belastbaarheid vergroot. 

3. In de verre van ideale situatie: aan het einde van de dag ben je volledig uitgeput en overbelast. Je hebt aanzienlijk meer energie verbruikt dan je eigenlijk hebt. De balans slaat negatief uit naar de belastbaarheid; je overbelast je lichaam. Het is hoog tijd voor (drastische) veranderingen!

Wat kun je doen wanneer je merkt dat je continu meer belastbaarheid vraagt dan je hebt?

Wanneer een langere periode achter elkaar de belasting groter is dan de belastbaarheid gaat je lichaam fysiologische aanpassingen doen op hormonaal niveau. Dat willen we voor blijven omdat het daardoor ook lastiger wordt weer terug te komen naar de goede dynamische balans.

Heb je twijfels over hoe het gaat met jouw balans in belasting en belastbaarheid of herken je veelvuldig dat je geleefd wordt en de controle kwijt bent op je dagen en tijd? Trek dan alsjeblieft aan de bel. Het is echt heel positief en een vorm van zelfzorg wanneer je hulp inschakelt, al is het 'alleen' om eens te praten. Ook wanneer je omgeving (voorzichtig) aangeeft dat ze het gevoel hebben dat het niet goed met je gaat, ga het gesprek dan zo open mogelijk aan en zoek hulp bij wie jij je prettig voelt!

Gewoon eens je hart luchten of even kletsen? Mijn dames weten hopelijk dat ze mij altijd mogen bellen. Ik weet vaak wel bij je terecht kunt wanneer er wellicht wat meer hulp nodig is dan mijn luisterende oor.

PS: Wil je meer lezen over energiemangement van je lijf? Tips over hoe jij je kannetje kunt vergroten zodat je meer aankunt en meer energie ervaart? Check en volg dan de instagram van HipFitMam en volg ook de vorderingen van mijn boek welke bijna op de plank ligt: EnergieLabel A voor ambitieuze vrouwen die moeder zijn of worden!